Please use this identifier to cite or link to this item: http://repositorio.unae.edu.ec/handle/56000/2664
Title: ABP: Una estrategia didáctica para la integración microcurricular de asignaturas y dominios culturales tradicionales entre indígenas de la costa ecuatoriana: El caso de la pesca artesanal.
Authors: Belduma Ortega, Ana Maribel
Jara Castro, Milena Vanessa
metadata.dc.contributor.advisor: Mansutti Rodriguez, Alexander Antonio
metadata.dcterms.audience: Trabajo de Integración Curricular previo a la obtención del título de Licenciado/a en Ciencias de la Educación Intercultural Bilingüe- Pedagogía de la Lengua Kichwa-Shuar
Keywords: Estrategia activa
Comuna Engabao
Etnogénesis
Currículo interdisciplinar
Huancavilca
Práctica ancestral
Pesca artesanal
Sumakta hamutashpa activa
Comuna Engabao
Etnogénesis
Ishkay shimipi kawsaypura
Yachana ancestral
Engabao commune
Active strategy
Issue Date: 6-Jul-2022
Publisher: Universidad Nacional de Educación
Series/Report no.: TFEIB-PLK;49
Abstract: In the following curricular integration work, we highlight the importance of the teacher incorporating active didactics in the teaching-learning process, in order to achieve significant and contextualized learning, making the student the protagonist of the process, as established by the approach that he shares with us. the Model of the Bilingual Intercultural Education System "MOSEIB". In accordance with it, a teaching methodology is proposed that involves the use of intellectual and intellectual processes and resources in the form of activities in which particular combinations of scientific knowledge and ancestral knowledge are used. We assume that the experiential practices should be understood as the reflexive result that is achieved from the daily life of the students, who will develop from them a system of knowledge that, when used by the teacher, facilitates the planning, organization and evaluation of the teaching-learning process. For this, the proposal was aimed at the implementation of Project-Based Learning (PBL) with the 9th grade students (units 62 to 69) of the UECIB "Cacique Tumbalá" instrumenting for it the knowledge and domains of the subjects of Social Sciences, Natural Sciences, Language and Literature and Cultural and Artistic Education, areas with which a classroom project was developed with students in which the sociocultural practices, knowledge and knowledge of the inhabitants of the Engabao Commune on "artisanal fishing" were exposed. . In this sense, we are inspired to apply PBL because this is a methodology that involves the active participation of the student in the construction of knowledge and that, in turn, allows the development of significant skills in students. The originality of the project is that for its development it worked with artisanal fishing as an integrating axis, which is the most significant cultural practice and with the greatest identity consensus of the Commune. The investigative approach was qualitative and the method used was ethnographic for diagnostic research. and participatory action research for transformative intervention. Data were collected through participatory observation, general or key informant interviews, field diaries, and literature review. From the pedagogical point of view, we developed a classroom project through which students acquired investigative skills, critical thinking, creativity and recognition of their cultural and identity value. The fundamental instrument for this was the use of "Artisanal Fishing" a cultural practice carried out by the inhabitants of the Commune and the Port of Engabao, a practice that has historical depth and that permeates the identity of all the community members in a transversal way, deeper and significant even for those community members who consider themselves indigenous and descendants of the Huancavilca people. While identity strengthening was achieved, the teachers guided our students so that they could reach, as in fact happened, the curricular domains.
Description: En el siguiente trabajo de integración curricular resaltamos la importancia de que el docente incorpore didácticas activas en el proceso de enseñanza-aprendizaje, con el fin de lograr aprendizajes significativos y contextualizados, haciendo del estudiante protagonista del proceso como lo establece el enfoque que nos comparte el Modelo del Sistema de Educación Intercultural Bilingüe “MOSEIB”. En concordancia con él, se propone una metodología de enseñanza que conlleva el uso de procesos y recursos intelectivos e intelectuales en forma de actividades en las que se usan combinaciones particulares de conocimientos científicos y saberes ancestrales. Asumimos que las prácticas vivenciales deben entenderse como el resultado reflexivo que se logra del diario vivir de los estudiantes, quienes desarrollarán a partir de ellas un sistema de conocimientos que en uso por el docente facilitan la planificación, organización y evaluación del proceso de enseñanza-aprendizaje. Para ello, la propuesta estuvo dirigida a la implementación del Aprendizaje Basado en Proyectos (ABP) con los estudiantes de 9no (unidades 62 a 69) de la UECIB “Cacique Tumbalá” instrumentando para ello los saberes y dominios de las asignaturas de Ciencias Sociales, Ciencias Naturales, Lengua y Literatura y Educación Cultural y Artística, áreas con las que se desarrolló un proyecto áulico con estudiantes en el que se expusieron las prácticas socioculturales, conocimientos y saberes propios de los pobladores de la Comuna de Engabao sobre “la pesca artesanal”. En este sentido, nos inspiramos en aplicar la ABP porque esta es una metodología que conlleva la participación activa del estudiante en la construcción del conocimiento y que a su vez permite desarrollar competencias significativas en los estudiantes. Lo original del proyecto es que para su desarrollo trabajamos con la pesca artesanal como eje integrador que es la práctica cultural más significativa y con mayor consenso identitario de la Comuna. El enfoque investigativo fue cualitativo y el método utilizado fue el etnográfico para la investigación diagnóstica y la investigación acción participativa para la intervención transformadora. Los datos fueron recogidos con observación participativa, entrevistas generales a informantes claves, diarios de campo y revisión bibliográfica. Desde lo pedagógico, desarrollamos un proyecto áulico por el que los estudiantes adquirieron las competencias investigativas, el pensamiento crítico, la creatividad y el reconocimiento de su valor cultural e identitario. El instrumento fundamental para ello fue el uso de la “Pesca artesanal” una práctica cultural que realizan los habitantes de la Comuna y del Puerto de Engabao, práctica que posee profundidad histórica y que impregna de manera transversal la identidad de todos los comuneros, más profunda y significativa aún para aquellos comuneros que se consideran indígenas y descendientes del pueblo Huancavilca. Mientras se lograba el fortalecimiento identitario, los docentes orientaban a nuestros estudiantes para que alcanzaran, como en efecto ocurrió, los dominios curriculares. Uchillachishka Killapi kay maki yachakushka tantachina chimpapurachina yachachik ishkurishkata didácticas activas ñampi yachay-yachakuy, paktana yachakuy significativo pukara, pushku yachakuk kikin yachakuy rikuchina Modelo del Sistema de Educación Intercultural Bilingüe MOSEIB. Wanlla yachay ñan hillakunata paya chawpi intelectivos e intelectuales, paya tinkina alli-yachak yachana ancestrales. Shinallactak hamutana muru, chayamuna puncha kawsaymanta yachakuk, yachak riksina paya chay yachachik rurana planificación pilluypi yachakuymanta taripaytapash. Shinallatak, la propuesta yanapana yachakuy, chaymanta paya ABP zas pay yachakuk 9no (shukuna 62-69) kay UECIB “Cacique Tumbala” chayrayku yachaykuna kay yachayta paktashka kay asignaturas, Sumakrimayachay shimi, Runakawsay yachay, Kawsaymanta Yachay, Kawsay Yachay Sumakrurakpash, wiñana pata kay yachakuk, yachakuna riksina ruray socioculturales, yachaymuyuy kay yachana kikin ayllu-llakta Engabao “pesca artesanal”. Chayrayku, llutarina kay ABP kuna yachachina ruray kay yachakuk yachak yachaymuyuy kay yachana kikin kay pakyachina yachaymuyuy. Tinkuna kay pesca artesanal shukyachishka que kawsayta yachana kay kamana chanishpapash killkata Comuna. Kay shina, mashkana cualitativa kay yachayñan etnografía, mawka mashkana diágnostica kay mashkana acción participativa tukuna. Wiñana wanlla pata chayrayku yachakuk yachakuna paktachina yachachinakuna mashkana crítico yuyaykanchata, wallpaytapash hatunyachichun, Kawsayta chanisha yachakuna Kikinyari. Killay hatun paykuna shaya mawka kay “Pesca artesanal”, yacharina cultural llamkana kay runa Comuna, kay Puerto Engabao, yacharina suyu kawsaypi ñawpa kawsaykunata kay chanishpapash killkata comuneros, yupaykunaman ashtawan pukllaykunata ruran indígenas kay way-kuna Huancavilca. Chayrayku, pukara pukllaykunata ruran, kay yachachikunapa pushanakuna kay yachana yachakuy yachakuknapa, yachayta paktashka ishkay shimipi kawsaypura. Juarma Aujmattsata integración curricular iisam unuikiartiniai chikichik tura didáctica activa nankámasu tura enseñanza-aprendizaje, unuimiartiai náá imrin takurkia, jintia ju unuimiartiai. Núinkia, aújmatki emátaiya, áyu, iista Modelo del Sistema de Educación Intercultural Bilingüe “MOSEIB”. Núikia ame, títiaj tamasha metodologíaitjiai ju enseñanza unuimiártin tura actividadesitjiai, waitiásanke intelectuales tura intelectivo nekatai najantai nekamu, pujamunam tuke unuimiartin matsatmanum. Imiatkin nunca irunujai, shuar ni nekamurijai tsawant ankantin ju unuikiartiniai ju planificación, organización tura evaluación iista Aprendizaje Basado en Proyectos (ABP) ju unuímia 9no akankamu 62 juarki 69 amua ju UECIB “Cacique Tumbalá” jintía nekatai najantai akantramuri Apachcham penker aartin nekamu, Nunka tuke irunin unuimiatma, Nunka tepaku unimiatma, Unuimiat niniurinia shir najanma, Unuimiata akantramur awánkai áulico ju unuimia aarmia nuya ni chichame, nekatai najantai pobladores Comuna ju Engabao “pesca artesanal”. Jeámpramu wáakaij tusár nekátai, pujámu étserma ju ABP ni iniakmamas unuimiarmarin, ainis aatin, uchi nunka tepakmanmania unuimiartin activa unuimia ju nekatai najantai. Iwiarnamu ju awánkai pesca artesanal tura Comuna. Pújame étsarme cualitativo ju akanma etnográfico ejekatin tura matsamsaniun. Iíssa enentaimmian, najankamu etserea, diarios de campo ju revisión bibliográfica. Unuikiartin penker nekamu ejetuktin tura iwiarar “Pesca artesanal” tura Puerto de Engabao aents wajararu pueblo Huancavilca, ju mashiniu Nákatsuk unuimiat najanamuit.
metadata.dc.description.degree: Licenciado/a en Ciencias de la Educación Intercultural Bilingüe
URI: http://repositorio.unae.edu.ec/handle/56000/2664
Appears in Collections:Itinerario en Pedagogía de la Lengua Kichwa

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
FINAL TOTAL DE TESIS - BELDUMA Y JARA - 2022 - (N.6) (3).pdf2,65 MBAdobe PDFView/Open


Items in DSpace are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.